नवी दिल्ली :- वर्ष 1800 पासून ज्या देशात बेसबाॅल या राष्ट्रीय खेळाचे प्रेम सर्वाधिक आहे, त्या अमेरिकेत इंग्लंडमध्ये उगम पावलेला क्रिकेटचा खेळ रुजणार का, हा प्रश्न सध्या सर्वत्र विचारला जात आहे. क्रिकेटचा सध्याचा सर्वात छोटा आविष्कार असलेल्या टी20 सामन्यांच्या विश्वचषक स्पर्धेचे आयोजन अमेरिकेसह वेस्ट इंडीज अर्थात कॅरेबियन बेटांवर केले जात आहे. त्या पार्श्वभूमीवर या प्रश्नाचे महत्त्व नाकारता येणार नाही.
अमेरिकेत क्रिकेट या सभ्य गृहस्थांच्या मानल्या जात असलेल्या खेळाविषयी फारशी माहिती नाही. क्रिकेट या खेळाचा विचार केला तर जागतिक स्तरावर भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळाइतकी (बीसीसीआय) श्रीमंत संस्था अन्य कोणत्याही देशाची नाही. त्यामुळे आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषदेवरही (आयसीसी) अनेकदा भारताचेच वर्चस्व असल्याचे दिसून येते. बीसीसीआयकडे येणारा निधी आणि प्रायोजकांची बेसुमार उपलब्धता बघता, त्यांचे वर्चस्व या खेळावर हमखास दिसून येते. एकट्या भारतातच क्रिकेटचे 35 ते 40 कोटी चाहते आहेत आणि प्रायोजकांसाठी ही संख्या काहीच्या काही मोठी आहे. त्यामुळे जाहिरातदार या गर्दीला आपली उत्पादने विकण्यासाठीवाट्टेल ती किंमत मोजत असतो.
🚨India’s squad for ICC Men’s T20 World Cup 2024 announced 🚨
Let’s get ready to cheer for #TeamIndia #T20WorldCup pic.twitter.com/jIxsYeJkYW
— BCCI (@BCCI) April 30, 2024
आता वर्ष 2028 मध्ये लॉस एंजेलिस ऑलिम्पिक स्पर्धेत टी20 क्रिकेटचा समावेश करण्यात आला आहे. त्यामुळे या मोठ्या क्रीडा पर्वणीपूर्वी अमेरिकेत क्रिकेट रुजवण्यात आता लवकरच सुरु होत असलेल्या टी20 विश्वचषक स्पर्धेचा उपयोग होईल, असे मानले जात आहे. बीसीसीआयप्रमाणेच आता आयसीसीलाही अमेरिकन बाजारपेठेत मोठी क्षमता दिसते आहे. त्यामुळे वेस्ट इंडीजच्या बरोबरीने ही स्पर्धा अमेरिकेत खेळवली जाणार आहे. दिनांक 1 जून रोजी मोठा कार्यक्रम सुरू होईल तेव्हा अमेरिकेत क्रिकेट 128 वर्षांनंतर पुनरागमन करेल. वर्ष 1860 च्या दशकात गृहयुद्धात बेसबॉलच्या अधिक वेगवान पर्यायाला महत्त्व प्राप्त होण्यापूर्वी हा खेळ संपूर्ण अमेरिकेत मोठ्या प्रमाणावर खेळला जात होता.
न्यूयॉर्क, डॅलस आणि लॉडरहिल या तीन ठिकाणी एकूण 16 सामने खेळले जातील. तर नॉक-आउटसह कॅरिबियन बेटांवर 55 सामने होणार आहेत. स्पर्धेच्या तिस-या दिवशी दक्षिण आफ्रिका आणि श्रीलंका यांच्यात न्यूयॉर्कमध्ये सामना होणार आहे, जिथे 1844 मध्ये अमेरिका आणि कॅनडा यांच्यात पहिला आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट सामना झाला होता.
परदेशी भूमीत आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटचे दोन आठवडे स्थानिक प्रेक्षकांमध्ये दीर्घकाळ टिकणारे रस निर्माण करण्यासाठी पुरेसे नसतील आणि हा खेळ दक्षिण आशियाई आणि कॅरिबियन परदेशी समुदायाच्या पलीकडे वाढेल याची खात्री करण्यासाठी आयसीसीसह सर्वांनाच अधिक वेळ द्यावा लागेल, असे मानले जात आहे. तसेच नवशिक्यासाठी, क्रिकेटचे बारकावे समजणे खूपच गुंतागुंतीचे असू शकते. त्यामुळेच बास्केटबाॅल, फूटबाॅल आणि बेसबाॅलसह टेनिसमध्ये सर्वाधिक गुंतून रहात असलेल्या अमेरिकनांना क्रिकेटकडे वळवळे तितकेसे सोपे असणार नाही. म्हणूनच आठ वेळचा ऑलिम्पिक सुवर्ण विजेते धावपटू उसेन बोल्ट याला टी20 विश्वचषक एम्बेसेडर म्हणून नियुक्त केले गेले आहे.
अमेरिकन लोकांकडे या घटनेचे अनुसरण करण्याचे निश्चितच एक कारण आहे. त्यांचा संघ, मुख्यतः दक्षिण आशियाई आणि कॅरिबियन वारसा असलेल्या खेळाडूंनी बनलेला, विश्वचषकात पदार्पण करणार आहे. यूएस क्रिकेटचे प्रमुख वेणू पिसिके यांच्या मते, आयसीसी इव्हेंटमुळे खेळाविषयी आवश्यक जागरुकता निर्माण होईल परंतु अखेरीस, 2028 च्या ऑलिम्पिकमध्ये भाग घेण्याचे आमिष आहे जे लोकांना या खेळाकडे आकर्षित करेल. ऑलिम्पिक हे एक प्रमुख क्षेत्र आहे जिथे सर्व क्रीडा संघटना लक्ष केंद्रित करत आहेत कारण क्रिकेट ऑलिम्पिकमध्ये जात आहे, जे खरेतर विश्वचषक आणि ऑलिम्पिक दरम्यान खेळाचा विस्तार करण्यासाठी अधिक संधी देईल, पिसिके पुढे म्हणाले.
आजवरचे टी-20 विश्वचषक विजेते (वर्ष, चॅम्पियन्स)
2007, भारत
2009, पाकिस्तान
2010, इंग्लंड
2012, वेस्ट इंडिज
2014, श्रीलंका
2016, वेस्ट इंडिज
2021, ऑस्ट्रेलिया
2022, इंग्लंड
लारा म्हणतो, त्यांना सगळे फास्ट हवे असते…
वेस्ट इंडीजचा विक्रमवीर फलंदाज ब्रायन लारा म्हणतो की, वेगवान खेळ, झटपट सामने आणि सारे काही इन्स्टंट हवे असलेल्या अमेरिकनांना पाच दिवसांचे कसोटी सामने झेपणारे नाहीत. शिवाय पूर्ण दिवस 9-10 तास चालणारे सामनेही पटणार नाहीत. त्यापेक्षा टी20 सामन्यांचा पर्याय उत्तम मानला जातो. त्यांना मनोरंजन हवे असते आणि तेही सुपरफास्ट. त्यामुळे चार-साडेचार तासांचे टी20 सामने इथे रुजू शकतात, याची मला खात्री आहे.