मुंबई – भारताच्या चांद्रयान-3 मोहिमेच्या प्रक्षेपणानंतर, सर्वत्र चंद्राची चर्चा होत आहे. चांद्रयान-3 चे दुसरे आणि अंतिम डिबूस्टिंग ऑपरेशन पूर्ण झाले आहे. यानंतर आता चंद्रापासून विक्रम लँडरचे किमान अंतर 25 किमी आणि कमाल अंतर 134 किमी आहे. आता 23 ऑगस्टच्या यशस्वी लँडिंगची प्रतीक्षा आहे.
या पार्श्वभूमीवर आज आम्ही तुम्हाला चंद्राच्या प्रकाशाशी संबंधित काही रंजक गोष्टी सांगत आहोत. चंद्राचा प्रकाश पृथ्वीवर कसा पोहोचतो आणि किती वेळ लागतो हे तुम्हाला माहिती आहे का? अशाच काही प्रश्नांची उत्तरे आम्ही तुम्हाला सांगणार आहोत.
अंधारात चमकणाऱ्या चंद्राला स्वतःचा प्रकाश नसतो. मग चंद्र कसा चमकतो? विज्ञानानुसार, चंद्राच्या पृष्ठभागावर आदळल्यानंतर सूर्यप्रकाश पृथ्वीवर पोहोचतो. यामुळे रात्री चंद्र चमकतो. चंद्राचा कोणताही प्रकाश थेट पृथ्वीवर येत नाही.
सूर्याचा प्रकाश चंद्रावरून परावर्तित होऊन पृथ्वीवर पोहोचतो. यामुळे चंद्र अजून तेजस्वी दिसतो. फक्त चंद्राचा प्रकाश पृथ्वीवर येतो असे गृहीत धरले तर पृथ्वीवर पोहोचण्यास किती वेळ लागतो? चंद्र पृथ्वीपासून 3,84,400 किमी दूर आहे. प्रकाशाचा वेग तीन लाख किलोमीटर प्रति सेकंद आहे.
चंद्राचा प्रकाश 1.3 सेकंदात पृथ्वीवर पोहोचतो. हे चंद्र आणि पृथ्वीमधील अंतर आणि प्रकाशाच्या गतीवर आधारित असल्याचे मानले जाते. पृथ्वीपासून सूर्याचे अंतर 14.96 कोटी किमी आहे. म्हणूनच सूर्यप्रकाश पृथ्वीवर येण्यासाठी 8 मिनिटे 16.6 सेकंद लागतात.
पृथ्वीवर चंद्राच्या किरणांची तीव्रता खूप कमी असते, त्यामुळे आपल्याला कोणत्याही प्रकारची हानी होत नाही. कधी कधी चंद्राभोवती इंद्रधनुष्यासारखी वलये दिसतात. याला ‘हॅलो रिंग’ म्हणतात ज्यामुळे आपल्याला कोणत्याही प्रकारे नुकसान होत नाही.
दिवसभरात अनेक वेळा चंद्र दिसतो. ही खगोलीय घटना कशी घडते? दिवसा कमी सूर्यप्रकाशामुळे चंद्र दिसतो. असे असूनही, सूर्यप्रकाशाच्या परावर्तनामुळे दिवसा चंद्र दिसतो. दिवसा मुख्यतः सूर्योदय आणि सूर्यास्ताच्या वेळी चंद्र दिसतो.
वैज्ञानिक कारण काय आहे ?
शास्त्रज्ञांच्या मते, वायूचे काही कण वातावरणात फिरतात. या कणांमध्ये नायट्रोजन आणि ऑक्सिजनचा प्रकाश असतो. त्यांच्यापासून लहान लाटा देखील बाहेर पडतात, ज्या निळ्या आणि वायलेट रंगाच्या असतात.
ते वेगळ्या दिशेने प्रकाश शोषून घेते आणि पुन्हा उत्सर्जित करते. अशा स्थितीत आकाशाचा रंग निळा होतो. यामुळे सूर्याचा प्रकाश कमी होतो आणि दिवसा चंद्र दिसतो.